ΖΥΓΟΣ,ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΡΟΣΦΥΓΟΧΩΡΙ Του Γεωργιου Τσιριδη
Το χωριο μου,ο Ζυγος(το Ζυγος),όπως συνηθιζουμε να λεμε ηταν και είναι ένα από τα μεγαλυτερα χωρια του νομου Καβαλας..Μεχρι τον ερχομο των προσφυγων ειχε περιπου 1500 κατοικους(1453 στην απογραφη του 1920)που ηταν ολοι Τουρκοι-Μουσουλμανοι.Απο το 1919 αποτελεσε εδρα της ομωνυμης κοινοτητας στην οποια για λιγα χρονια ενταχθηκαν και το Κουρουτζου(Κρυονερι)μεχρι το 1924 και μεχρι το 1927 η Μπουλουσκα(Πολυστυλο) και το Μπατεμ Τσιφλικ(Αμυγδαλεωνας).Μετα την αναταλλαγη των πλυθησμων το Ζυγος εγινε το μεγαλυτερο προσφυγοχωρι του νομου Καβαλας.Συμφωνα με τα στοιχεια της γενικης διευθυνσης εποικισμου Μακεδονιας στο χωριο αποκατασταθηκαν αγροτικα 305 προσφυγικες οικογενεις που αριθμουσαν 1288 ατομα.Στην απογραφη του 1928 εμφανιζεται να εχει 1518 κατοικους από τους οποιους οι 1464 ηταν προσφυγες που ηρθαν μετα την καταστροφη.Οι περισσοτεροι προερχονταν από τον Ποντο και περιοχες της Μικρας Ασιας και λιγοτεροι από την Ανατολικη Θρακη.Τον πρωτο καιρο η ζωη τους ηταν δυσκολη,αφου αναγκαστηκαν να συγκατοικησουν με τους μουσουλμανους κατοικους του χωριου για περιπου έναμιση χρονο μεχρι το 1924.Το προβλημα της στεγασης τους αντιμετωπιστηκε αμεσα με τις επιταξεις και την εγκατασταση τους σε δωματια των Τουρκικων σπιτιων.Για την επιβιωση τους επιταχτηκαν τα μισα γεννηματα του χωριου και δοθηκαν σε κάθε προσφυγικη οικογενεια από 2 στρεμματα καλαμποκι και κριθαρι που τα ειχαν σπειρει οι Τουρκοι,μια αγελαδα και ένα γαιδουρι.Αργοτερεα,χορηγηθηκαν γεωργικα εργαλεια και ένα κομματι γης για φυτεψουν καπνα.Το 1924 με την υποχρεωτικη ανταλλαγη των πλυθησμων οι μουσουλμανοι αναχωρησαν για την Τουρκια και η ακινητη περιουσια τους δοθηκε στους νεους κατοικους.Η οριστικη διανομη των σπιτιων εγινε το 1928 και των χωραφιων το 1929(450 κληροι των 19-22 στρεμματων).Ετσι αρχισαν οι προσφυγες να χτιζουν την ζωη στη νεα πατριδα τους.Ο πλυθησμος του χωριου ηταν ανομοιγεννης και όπως ηταν φυσικο διαφορετικες ηταν οι συνηθειες και οι εκδηλωσεις τις κοινωνικης τους ζωης,όπως και η γλωσσα.Αλλη μιλουσαν την ποντιακη διαλεκτο και τον 1/3 των μικρασιατων ηταν τουρκοφωνοι.Αυτες όμως οι διαφορες δεν εμποδισαν την ομαλη συνυπαρξη τους.Η κοινοτητα με πρωτο προεδρο τον Αθανασια Κεκροπουλο και οι κατοικοι συσπηρωσαν τις δυναμεις τους για να αντιμετωπισουν τις μεγαλες δυσκολιες.Τα πρωτα χρονια τελουσαν τα θρησκευτικα τους καθηκοντα σε αιθουσα του τουρκικου σχολειου και το 1924 μετετρεψαν το τζαμι του χωριου σε ναο.Συντομα όμως αρχισαν τις προσπα9ειες για την ανεγερση νεας εκκλησιας.Ο ναος της Ζωοδοχου Πηγης θεμελιωθηκε το 1931 και περατωθηκε το 1935.Το 1923 αρχισαν να λειτουργει και μονοταξιο σχολειο σε αιθουσα του τουρκικου διδακτηριου με 40 μαθητες.Χρεη δασκαλου εκανε ενας κατοικους του χωριου που ηξερε λιγα γραμματα.Το 1924 προσελαβαν 2 δασκαλους(δεν είναι γνωστα τα ονοματα τους)και το 1925 αλλους 2,τον Ιωαννη Μεταξα και τον Ν.Καλλιονιδη.Ετσι το σχολειο λειτουργησε ως τετραταξιο.Το 1931 αποφασισαν να φτιαξουν καινουριο διδακτηριο και για αυτό 3 χρονια επεβαλαν φορο στους κατοικους μια δραχμη για κάθε οκα καπνου.Το σχολικο κτηριο με 6 αιθουσες διδασκαλιας,2 γραφεια και 2 αποθηκες,θεμελιωθηκε το 1934 και τελειωσε το 1938.Με την βοήθεια του εποικισμου το 1925-26 ξαναφτιαχτηκε το δικτυο ιδρευσης(αργοτερα και το αποχετευτικο)και ετσι το χωριο ειχε αφθονο νερο.Το 1937 το δικτυο εφτασε και στα χωραφια του καπνου που ηταν από τοτε το κυριο γεωργικο προιον του χωριου.Το Ζυγος χαρη στους προκωμενους ανθρωπους του εγινε ένα από τα πλουσια και ζωντανα χωρια της Ανατολικης Μακεδονιας.Μετα τον πολεμο διατηρησε και αυξησε τον πλυθησμο του παρα το κυμα μεταναστευσης και εγινε πιο ελκυστικο με την αναδασωση των γυρω λοφων(το 1948 ηταν δασοφυλακας ο παππους μου Γιωργος Τσιριδης).Απεκτησε αθλητικους συλλογους,τον Αρη και την Ελπιδα που ιδρυθηκαν το 1932 και αργοτερα συγχωνευθηκαν,τοπικη εφορια προσκοπων,συλλογο αγροτοπεδων,αγροτικο δικαστηριο,αγροτικη βιβλιοθηκη,γυμναστηριο,γεωργικο και υγεονικο συναιτερισμο,πολιτιστικο συλλογο(ο Υψηλαντης)και φυσιολατρικο συλλογο.Ενα μικρο μερος των προσφυγων του Ζυγου,λιγες οικογενειες,ηρθαν από το Πριμικηρι της Μικρας Ασιας,αναμεσα σε αυτους ηταν οι 2 γιαγιαδες και οι 2 παππουδες μου.