Ζυγός Καβάλας, οικισμός (υψομ. 180μ. ) του Νομού Καβάλας. Διοικητικά ανήκε στον Δήμο Φιλίππων μέχρι 31-12-2010 και από 1-1-2011 στο Δήμο Καβάλας.
Έχει 1485 κατοίκους (2011) συν 572 κατοίκους του Νέου Ζυγού (2011). Σύνολο 2057.
Ο νέος Δήμος Καβάλας που δημιουργήθηκε (βάσει του Νόμου Καλλικράτη) κατόπιν της συνένωσης του με τον Δήμο Φιλίππων κατέχει έκταση 344.357 στρεμμάτων και διοικητικά υπάγεται στη Νομαρχία Καβάλας της Διευρυμένης Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δράμας, Καβάλας, Ξάνθης και στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
Ο νομός Καβάλας βρίσκεται ανάμεσα στους ποταμούς Νέστο και Στρυμόνα, οι οποίοι αποτελούν και τα φυσικά όριά του. Η θέση της αυτή, δίπλα στη θάλασσα και πάνω στη διαδρομή που ένωνε την Ανατολή με τη Δύση, την καθιστά κομβικό σημείο επικοινωνίας λαών και πολιτισμών. Έχει έκταση 2.109 τ. χλμ. και συνορεύει με τους νομούς Ξάνθης (ανατολικά) , Δράμας (βόρεια) και Σερρών (δυτικά) . Διοικητικά περιλαμβάνει τέσσερις δήμους (Καβάλας, Νέστου, Παγγαίου, Θάσου) .
Tα blog μας δωσανε το υλικο και τις εμπειριες ετσι ωστε να μπορουμε πλεον να εχουμε την δικη μας σελιδα με περισσοτερες δυνατοτητες. Ευχαριστουμε τους μεχρι τωρα χορηγους για την χρηματικη τους προσφορα ετσι ωστε να δημιουργηθει αυτη η σελιδα ( χρηματικο ποσο για την κατασκευη και μόνο ) οι ιδιοκτήτες αυτής της σελίδας δεν έχουν κανένα κέρδος παρά μόνο την προβολή του τόπου μας. Οποιαδήποτε εικόνα,φράση,κείμενο ενοχλεί,παρακαλούμε επικοινωνήστε μαζί μας να το διορθώσουμε άμεσα 6947626719.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ
Σήμερα μου ήρθε η ιδέα να γράψω για την σπάνια ομορφιά του χωριού μου και την ιστορία του. Το ΖΥΓΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ είναι κρυμμένο μέσα στο πράσινο , στην πλάγια του βουνού χτισμένο, και περιτριγυρισμένο από το πανέμορφο πευκοδασος, παιδι δημοτικού ήμουνα που θυμάμαι όταν οι γονείς και οι παππούδες όλου του χωριού το αναδασώναμε για να φτάσει μετά από 60 χρόνια στην μορφή που είναι τωρα. Η Ονομασία ΖΥΓΟΣ είναι από αρχαιοτατους χρόνους ίσως επειδή οπως είναι χτισμένο στην πλάγια του βουνού είναι σαν ζυγαριά, από αυτό πρέπει να πήρε και την ονομασια του, και κανένας κατακτητής δεν του την άλλαξε. Σε αυτό το χωριό ζω ήρεμα και γαλήνια 65 χρόνια και δεν το αλλάζω με τίποτα. Η Ιστορία λεει ότι απόγονοι Μακεδόνων είμαστε , Ίωνες, που με τις εκστρατείες τους μεινάμε στα παράλια του Πόντου και τα περίχωρα του τα αγαπήσαμε και τα κάναμε πατρίδα μας. Έτσι πέρασαν τα χρόνια ώσπου ήρθαν οι μαύρες μέρες του 1922 του Θέρισου μήνα να επιστρέψουμε στην Ελλάδα διωκόμενοι από τους Τούρκους, και αφού σκοτώθηκαν και σφαγιάστηκαν 350. 000 Πόντιοι, με την ανταλλαγή να βρισκόμαστε στο ΖΥΓΟΣ. Το ΖΥΓΟΣ κατοικείτο ακόμα από Τούρκους που αφού το μοιραστήκαμε για 1, 5 χρόνο το εγκαταλείψανε και φύγανε πίσω στην Τουρκία. Γράφω περισσότερο για τους Πόντιους γιατί Πόντιος είμαι και με πονάνε αυτά που έχουνε γινει, μα εκτός από Ορτουλουδες(που είμαι και εγώ) Κερασουντιους, Νικομιδιοτες, Σαντεους, Μαντεμοχοριτες, Καρασαριοτες, Σαμψουντιους Τραπεζούντιους και Μπαφραλιδες, στο χωριό ζούνε σε μικρότερα ποσοστά και άλλοι πρόσφυγες από Γανοχωρα της Θρακης, Καπαδοκες, Ντεμερντεσιοτες, Μικρασιατες και Σαρακατσάνους. Καποτε το χωριό είχε φτάσει του 5. 000 κατοικους, τωρα μόλις που ξεπερνάμε τους 2.500. Τα πρώτα χρόνια το ΖΥΓΟΣ είχε δυο ομάδες ποδοσφαίρου τον ΑΡΗ και τον ΑΠΟΛΛΩΝ που μετά από κάποια χρόνια συνχονευτικαν και έμεινε μόνο ο ΑΡΗΣ. Μετα ήρθε ο Δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος 1940-1944, εμείς στο χωριό ήμασταν ειπώ την κατοχή των Βουλγαρων, μετά τα μαύρα χρόνια του εμφύλιου, το χωριό επανήρθε στους φυσιολογικούς του ρυθμούς και ζούμε ήρεμα την ζωή μας λέγοντας τις ιστορίες στους νεότερους για να μην ξεχνιούνται οι προγονοί μας που γεννήθηκαν πρόσφυγες και πέθαναν πρόσφυγες με την ελπίδα να ξαναδούν τις χαμένες πατρίδες μας.
ΜΕ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΧΙΔΗΣ ΕΝ ΖΥΓΟ ΚΑΒΑΛΑΣ 10-5-2008
ΠΙΘΑΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ
Γεια σας
θα ήθελα να διατυπώσω και εγώ από την πλευρά μου μια άλλη εκδοχή για την προέλευση της ονομασίας του χωριού Ζυγός. Στην Ελληνική μυθολογία αναφέρετε η κλοπή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα θεό του Άδη. Ο Πλούτωνας τη στιγμή που διέσχιζε κάποιον ποταμό, έσπασε ο ζυγός από το άρμα του και τότε έδωσε στον ποταμό το όνομα ΖΥΓΑΚΤΗΣ. Παραθέτω απόσπασμα από το βιβλίο The Civil Wars, By Appian, Edited by: L. Mendelssohn, Leipzig Teubner 1879
(καὶ ποταμὸς ἔστι Ζυγάκτης, ἐν ᾧ τοῦ θεοῦ περῶντος τὸ ἅρμα τὸν ζυγὸν ἄξαι λέγουσι καὶ τῷ ποταμῷ γενέσθαι τὸ ὄνομα. κατωφερὲς δ 'ἐστὶ τὸ πεδίον, ὡς ἐπιδέξιον μὲν εἶναι τοῖς ἄνωθεν ὁρμῶσιν ἐκ τῶν Φιλίππων, ἄναντες δὲ τοῖς ἐξ ̓Αμφιπόλεως βιαζομένοις. )
Ο Ζυγάκτης ποταμός βρίσκετε σε μικρή απόσταση από το χωριό μας το Ζυγός και η εκδοχή να πήρε το όνομά του από αυτόν είναι μια εκδοχή. Στον ποταμό αυτό γνωρίζουμε ότι βαπτίσθηκε η Λυδία, πρώτη χριστιανή στην Ευρώπη. Ο ποταμός είχε όμως και ακόμη μια ονομασία παραπλήσια: Ζυγοστός. Το χωριό δεν άλλαξε όνομα κατά την Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά είχε κάποιες παραλαγές όπως Ζυγοστάν Ζυγοστούν Ζυγός.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ
ΖΥΓΟΣ: ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΡΟΣΦΥΓΟΧΩΡΙ
Του Γεωργιου Τσιριδη
Το χωριο μου, ο Ζυγος(το Ζυγος) , όπως συνηθιζουμε να λεμε ηταν και είναι ένα από τα μεγαλυτερα χωρια του νομου Καβαλας. Μεχρι τον ερχομο των προσφυγων ειχε περιπου 1500 κατοικους(1453 στην απογραφη του 1920) που ηταν ολοι Τουρκοι-Μουσουλμανοι. Απο το 1919 αποτελεσε εδρα της ομωνυμης κοινοτητας στην οποια για λιγα χρονια ενταχθηκαν και το Κουρουτζου(Κρυονερι) μεχρι το 1924 και μεχρι το 1927 η Μπουλουσκα(Πολυστυλο) και το Μπατεμ Τσιφλικ(Αμυγδαλεωνας) . Μετα την αναταλλαγη των πλυθησμων το Ζυγος εγινε το μεγαλυτερο προσφυγοχωρι του νομου Καβαλας. Συμφωνα με τα στοιχεια της γενικης διευθυνσης εποικισμου Μακεδονιας στο χωριο αποκατασταθηκαν αγροτικα 305 προσφυγικες οικογενεις που αριθμουσαν 1288 ατομα. Στην απογραφη του 1928 εμφανιζεται να εχει 1518 κατοικους από τους οποιους οι 1464 ηταν προσφυγες που ηρθαν μετα την καταστροφη. Οι περισσοτεροι προερχονταν από τον Ποντο και περιοχες της Μικρας Ασιας και λιγοτεροι από την Ανατολικη Θρακη. Τον πρωτο καιρο η ζωη τους ηταν δυσκολη, αφου αναγκαστηκαν να συγκατοικησουν με τους μουσουλμανους κατοικους του χωριου για περιπου έναμιση χρονο μεχρι το 1924. Το προβλημα της στεγασης τους αντιμετωπιστηκε αμεσα με τις επιταξεις και την εγκατασταση τους σε δωματια των Τουρκικων σπιτιων. Για την επιβιωση τους επιταχτηκαν τα μισα γεννηματα του χωριου και δοθηκαν σε κάθε προσφυγικη οικογενεια από 2 στρεμματα καλαμποκι και κριθαρι που τα ειχαν σπειρει οι Τουρκοι, μια αγελαδα και ένα γαιδουρι. Αργοτερεα, χορηγηθηκαν γεωργικα εργαλεια και ένα κομματι γης για φυτεψουν καπνα. Το 1924 με την υποχρεωτικη ανταλλαγη των πλυθησμων οι μουσουλμανοι αναχωρησαν για την Τουρκια και η ακινητη περιουσια τους δοθηκε στους νεους κατοικους. Η οριστικη διανομη των σπιτιων εγινε το 1928 και των χωραφιων το 1929(450 κληροι των 19-22 στρεμματων) . Ετσι αρχισαν οι προσφυγες να χτιζουν την ζωη στη νεα πατριδα τους. Ο πλυθησμος του χωριου ηταν ανομοιγεννης και όπως ηταν φυσικο διαφορετικες ηταν οι συνηθειες και οι εκδηλωσεις τις κοινωνικης τους ζωης, όπως και η γλωσσα. Αλλη μιλουσαν την ποντιακη διαλεκτο και τον 1/3 των μικρασιατων ηταν τουρκοφωνοι. Αυτες όμως οι διαφορες δεν εμποδισαν την ομαλη συνυπαρξη τους. Η κοινοτητα με πρωτο προεδρο τον Αθανασια Κεκροπουλο και οι κατοικοι συσπηρωσαν τις δυναμεις τους για να αντιμετωπισουν τις μεγαλες δυσκολιες. Τα πρωτα χρονια τελουσαν τα θρησκευτικα τους καθηκοντα σε αιθουσα του τουρκικου σχολειου και το 1924 μετετρεψαν το τζαμι του χωριου σε ναο. Συντομα όμως αρχισαν τις προσπα9ειες για την ανεγερση νεας εκκλησιας. Ο ναος της Ζωοδοχου Πηγης θεμελιωθηκε το 1931 και περατωθηκε το 1935. Το 1923 αρχισαν να λειτουργει και μονοταξιο σχολειο σε αιθουσα του τουρκικου διδακτηριου με 40 μαθητες. Χρεη δασκαλου εκανε ενας κατοικους του χωριου που ηξερε λιγα γραμματα. Το 1924 προσελαβαν 2 δασκαλους(δεν είναι γνωστα τα ονοματα τους) και το 1925 αλλους 2, τον Ιωαννη Μεταξα και τον Ν. Καλλιονιδη. Ετσι το σχολειο λειτουργησε ως τετραταξιο. Το 1931 αποφασισαν να φτιαξουν καινουριο διδακτηριο και για αυτό 3 χρονια επεβαλαν φορο στους κατοικους μια δραχμη για κάθε οκα καπνου. Το σχολικο κτηριο με 6 αιθουσες διδασκαλιας, 2 γραφεια και 2 αποθηκες, θεμελιωθηκε το 1934 και τελειωσε το 1938. Με την βοήθεια του εποικισμου το 1925-26 ξαναφτιαχτηκε το δικτυο ιδρευσης(αργοτερα και το αποχετευτικο) και ετσι το χωριο ειχε αφθονο νερο. Το 1937 το δικτυο εφτασε και στα χωραφια του καπνου που ηταν από τοτε το κυριο γεωργικο προιον του χωριου. Το Ζυγος χαρη στους προκωμενους ανθρωπους του εγινε ένα από τα πλουσια και ζωντανα χωρια της Ανατολικης Μακεδονιας. Μετα τον πολεμο διατηρησε και αυξησε τον πλυθησμο του παρα το κυμα μεταναστευσης και εγινε πιο ελκυστικομε την αναδασωση των γυρω λοφων(το 1948 ηταν δασοφυλακας ο παππους μου Γιωργος Τσιριδης) . Απεκτησε αθλητικους συλλογους, τον Αρη και την Ελπιδα που ιδρυθηκαν το 1932 και αργοτερα συγχωνευθηκαν, τοπικη εφορια προσκοπων, συλλογο αγροτοπεδων, αγροτικο δικαστηριο, αγροτικη βιβλιοθηκη, γυμναστηριο, γεωργικο και υγεονικο συναιτερισμο, πολιτιστικο συλλογο(ο Υψηλαντης) και φυσιολατρικο συλλογο. Ενα μικρο μερος των προσφυγων του Ζυγου, λιγες οικογενειες, ηρθαν από το Πριμικηρι της Μικρας Ασιας, αναμεσα σε αυτους ηταν οι 2 γιαγιαδες και οι 2 παππουδες μου.
ΖΥΓΟΣ, Η ΠΡΟΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ
Πολλές θα μπορούσαν να είναι οι πιθανές εξηγήσεις σχετικά με την προέλευση του ονόματος του οικισμού του Ζυγού. Δύο όμως από αυτές είναι οι πιο πιθανές, τόσο ετυμολογικά, όσο και ιστορικά.
Την πρώτη περίπτωση την συναντάμε στο υπέροχο βιβλίο του καθηγητή Νικολάου Μουτσοπούλου «Βυζαντινά και Οθωμανικά». Σύμφωνα με τον καθηγητή η λέξη «ζυγός» κατά τα τελευταία χρόνια του Βυζαντίου σήμαινε όριο. Δηλαδή το όριο του χωροταξικού μιας πόλης. Πέραν όμως του ετυμολογικού η πρόταση του καθηγητή έχει και ιστορική βάση. Την εποχή του Βυζαντίου οι κορυφογραμμές αποτελούσαν τα φυσικά όρια των πόλεων. Τα φυσικά όρια των Φιλίππων, στα ανατολικά τους, ήταν η κορυφογραμμή της περιοχής αυτής και αυτός είναι ο λόγος που ονομάστηκε ζυγός. Αν πάμε ακόμα παλαιότερα, στο τέλος της κλασσικής αρχαιότητας, είναι ο ίδιος ο Αλέξανδρος ο οποίος δίνει τα όρια των Φιλίππων (η επιγραφή υπάρχει στο Μουσείο Φιλίππων) και αυτά είναι οι κορυφογραμμές γύρο Από την Θεστιάδα λίμνη, δηλαδή την λίμνη των Φιλίππων.
Την δεύτερη περίπτωση την βλέπουμε στα ετυμολογικά λεξικά. Στο λεξικό του Παπύρου διαβάζουμε στο λήμμα «ζυγαστικόν» πως ήταν ο φόρος που πλήρωναν κατά τον μεσαίωνα κατά τον μεσαίωνα. Με μια πρώτη ματιά το παραπάνω μας είναι αδιάφορο, αν όμως λάβουμε υπόψιν μας τα ιστορικά δεδομένα, τότε αποκτά μεγάλο ενδιαφέρον. Ακριβώς δίπλα από τον οικισμό του Ζυγού υπήρχε αρματολίκι, δηλαδή ένας φορολογικός σταθμός. Κουρουτζού το έλεγαν στην τουρκοκρατία και έτσι εξηγείτε το όνομα του Κρυονερίου. Είναι λοιπόν λογικό, εφόσον υπήρχε φορολογικός σταθμός, κάπου εκεί κοντά να υπάρχει και ζυγηστήριο, καθώς το φόρο στα εμπορεύματα τον πλήρωναν ανά μονάδα βάρους. Επιπλέον, κατά τον 19ο αιώνα σε χάρτες συναντάμε τον οικισμό όχι με το όνομα Ζυγός αλλά ως «Ζυγοστό»! Και φυσικά είναι πολύ εύκολο αν καταλάβει κανείς πως η λέξη «¨Ζυγοστό» θα μπορούσε να είναι παράφραση της λέξεως «ζυγηστήριον», καθώς κάπως έτσι το πρόφεραν οι Τούρκοι. Άρα, και αυτή η δεύτερη περίπτωση, έχει βάση τόσο ετυμολογική όσο και ιστορική.
Τάσος Σαββίδης
Κρηνίδες Φιλίππων, 02.03.2023
Ενδιαφέροντα άρθρα του ιστολόγιού μας: